Ο Αξιός ή Βαρδάρης είναι ο μεγαλύτερος ποταμός που διασχίζει τη Μακεδονία και ο δεύτερος μεγαλύτερος των Βαλκανίων (μετά τον Έβρο), με μήκος 380 χλμ, από τα οποία μόνο τα 76 είναι σε ελληνικό έδαφος. Το πλάτος του κυμαίνεται από 50 - 600 μ. και το βάθος του φτάνει τα 4 μ. Πηγάζει από το όρος Σκάρδος (Σάρ), στα Σερβοαλβανικά σύνορα, διασχίζει την κοιλάδα της π.Γ.Δ.Μ., μπαίνει στο ελληνικό έδαφος, διασχίζει τη Μακεδονία και χύνεται στο Θερμαϊκό κόλπο. Στην περιοχή που εκβάλει ο Αξιός σχηματίζεται ένα δέλτα έκτασης 22.000 στρ.
Στην ευρύτερη περιοχή εκβάλλουν και οι ποταμοί Λουδίας, Αλιάκμονας και Γαλλικός και μαζί με τις αλυκές Κίτρους δημιουργούν έναν υδροβιότοπο μεγάλης έκτασης και σημασίας, ο οποίος προστατεύεται από τις συνθήκες Ράμσαρ και Βέρνης. Το "ευρυρρέον" ποτάμι του Ομήρου μπαίνει στην ελληνική γη έχοντας διατρέξει τριακόσια χιλιόμετρα, από τις πηγές του στο σερβοαλβανικό όρος Σκάρδο, χωρίς διαβατήριο στο διάβα του, ποτίζει κοιλάδες και χωράφια, τρέφει το χώμα, δίνει ζωή, γλυκαίνει το κλίμα, και διαρρέοντας τη γη της αρχαίας Παιονίας χύνεται στην αγκαλιά του Θερμαϊκού κόλπου.
Ποταμός γνωστός από τα αρχαιότατα χρόνια. Υμνείται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα ως "κάλλιστον ύδωρ" και ο Ευριπίδης στις "Βάκχες" τον ονομάζει "ωκυρόαν". Ο ποταμός, που έχει πάρει το όνομά του από τον μυθικό Αξιό, γενάρχη των Παιόνων βασιλιάδων, προσφέρει με μεγαλοπρέπεια ηγεμόνα τα πλούτη του στο πέρασμά του μέσα στους αιώνες. Από τις πηγές μέχρι τις εκβολές του φιλοξένησε περιώνυμες πόλεις του όπως οι Ίχνες, η Ευρωπός, η Αμυδώνα και η Πέλλα.
Στους μεσαιωνικούς χρόνους στα έργα των βυζαντινών συγγραφέων παρουσιάζεται με το όνομα Βαρδάρης που προέρχεται ή από το ρήμα βαρβαρίζω {κάνω θόρυβο},ή από το επιφώνημα βάρδα που σημαίνει φυλάξου ή από τη περσική λέξη "Βαρ-Νταρ" που σημαίνει μεγάλο ποτάμι. Βαρδάρης λέγεται και ο βόρειος αγέρας που προέρχεται από την κατεύθυνση του Αξιού, ο Αξιώτης άνεμος.
Ο Αξιός υποστηρίζει σημαντικότατο αριθμό ειδών πανίδας και χλωρίδας και για το λόγο αυτό θεωρείται σ' όλο το μήκος του ως βιότοπος ειδικού ενδιαφέροντος με ιδιαίτερη σημασία λόγω και του δέλτα του στο Θερμαϊκό που προστατεύεται με την διεθνή σύμβαση Ramsar. Πλατάνια, σκλήθρα, ιτιές και λεύκες, κορμοράνοι, πάπιες και ερωδιοί, δενδροβάτραχοι, σκίουροι και μυοκάστορες, γριβάδια, περκιά και χέλια είναι οι καθημερινοί σύντροφοι του ποταμού.
Έχει συμπεριληφθεί στο Δίκτυο NATURA 2000 με κωδικό GR 1220007.
