Το Κουρμπάνι (που σημαίνει «θυσία») είναι ένα έθιμο με καταβολές από την αρχαιότητα, όταν οι Αρχαίοι Έλληνες θυσίαζαν ζώα στους θεούς για να τους εξευμενίσουν και για να έχουν αίσιους οιωνούς. To κυριότερο Kουρμπάνι των Ανατολικορωμυλιωτών Πολυκάστρου είναι αυτό που γίνεται προς τιμή του Αγίου Γεωργίου. Συνήθως ο Απρίλιος τυχαίνει πάντα σχεδόν την σαρακοστή και ο Αη Γιώργης γιορτάζεται τη 2η ημέρα του Πάσχα. Γι αυτό και το Κουρμπάνι γίνεται την Δευτέρα μετά την Κυριακή του Θωμά, επάνω στο λόφο του Αγίου Νεκταρίου, στο συνηθισμένο τόπο της θυσίας.

Άνδρες από κάθε γειτονιά σφάζουν ζυγούρια το πρωί και στη συνέχεια τα βράζουν. Στον τόπο αυτό οι κουρμπαντζήδες στήνουν ψησταριές και τραπέζια με διάφορα εδέσματα και ρέει άφθονο το τσίπουρο και το κρασί. Πολλοί επισκέπτονται το χώρο για να δοκιμάσουν τις νοστιμιές. Το απόγευμα, οι γυναίκες μαζεύονται σχηματίζοντας ημικύκλιο, κάθε μία απέναντι από το καζάνι της γειτονιάς της με τα μπαράτσια τους (μεταλλικά σκεύη).

Ο ιερέας ευλογεί τους παρευρισκομένους και λένε ευχές για καλές παραγωγές, υγεία και ειρήνη στον κόσμο. Κάποιο από τα χορευτικά τμήματα του Συλλόγου χορεύει χορούς της Ανατολικής Ρωμυλίας και στη συνέχεια μοιράζεται το κουρμπάνι. Το βραδάκι στην πλατεία της 28ης Οκτωβρίου υπάρχει πάντα μουσική και ακολουθεί γλέντι. (Από το αρχείο της Ελένης Χαμουρούδη)

Για γούρι και καλή τύχη και προστασία του χωριού από κάθε κακό, ένα κομμάτι αντίδωρο εμφυτεύεται και σφραγίζεται κάθε χρόνο, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, μέσα στον κορμό του πιο γέρικου δέντρου στο δρυόδασος της περιοχής.

Έτσι, το χωριό και οι φιλόξενοι και καταδεκτικοί κάτοικοί του προστατεύονται από τις κακοτοπιές και την κακοτυχία.

19η Μαΐου: Εκδηλώσεις μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου στη Νέα Σάντα. Σχεδόν κάθε χρόνο από το 1995, ο Σύλλογος Ποντίων Νέας Σάντας διοργανώνει εκδηλώσεις μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο κατά την περίοδο 1916-1923. Οι εκδηλώσεις για τα 353.000 θύματα της τουρκικής θηριωδίας τελούνται στη Νέα Σάντα, στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και στο πάρκο του Καπετάν Ευκλείδη και των παλικαριών της Σάντας του Πόντου και περιλαμβάνουν σπουδαίες ομιλίες από αξιόλογες προσωπικότητες.

Στις 28 Νοεμβρίου εορτάζεται η μνήμη των πολιούχων της πόλης «Πέντε και Δέκα» Μαρτύρων. Για ένα μήνα περίπου (από αρχές Νοέμβρη έως αρχές Δεκέμβρη) πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων του ΟΠΟΝΓΑ σε συνεργασία με τους πολιτιστικούς συλλόγους συμβάλλουν στο να δοθεί ένα άλλο χρώμα στον εορτασμό.

Στο πανέμορφο άλσος του Λεβεντοχωρίου, αμέσως μετά τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στο πλαίσιο των εργατικών διεκδικήσεων, κάτοικοι και επισκέπτες γιορτάζουν τον ερχομό της άνοιξης.

Αρχές Σεπτεμβρίου, με την ευκαιρία της παραδοσιακής εμποροπανήγυρης του Κιλκίς, πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Κιλκίς. Αποτελούν αφορμή για συνεύρεση των δημοτών με μουσική και τραγούδια στα πλαίσια εμπορικών συναλλαγών στην πλατεία Δημαρχείου.

Στις 17 Μαΐου, γίνεται ο εορτασμός της επετείου της ηρωικής νίκης του ελληνικού στρατού στη μάχη του Σκρα. Η Μάχη του Σκρα διεξήχθηστις 16 και 17 Μαΐου του 1918 και είναι μία από τις σημαντικότερες μάχες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η οποία έκρινε οριστικά την τύχη της Ελληνικής Μακεδονίας. Οι εκδηλώσεις της επετείου τελούνται με δοξολογία και επιμνημόσυνη δέηση στο Ηρώο των πεσόντων, κατάθεση στεφάνων, προσκλητήριο πεσόντων και τήρηση ενός λεπτού σιγή, ενώ ακολουθούν χοροί από πολιτιστικούς συλλόγους.

• Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς Ουτσκούνη 12, Κιλκίς, 61100, τηλ 2341022477
• Λαογραφικό Μουσείο Γουμένισσας, Γουμένισσα, Δημητρίου Κακάβου 18, τηλ 2343041362, 2343041525
• Λαογραφικό Μουσείο Κιλκίς, Αθ. Τσούντα 2, Κιλκίς, 61100 τηλ 2341022343
• Πολεμικό Μουσείο Κιλκίς, Λόφος Ηρώου, τηλ 2341076911
• Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αξιούπολης, Αξιούπολη, Παιονίας, 61400, τηλ 2343032971
• Λαογραφικό Μουσείο Άνω Σουρμένων Στ. Μουριών, 61003, τηλ 6947704410
• Έκθεση Παλαιοντολογίας Κιλκίς Λόφος Αγίου Γεωργίου Κιλκίς, τηλ 2341352103, 6972078442
• Μουσείο Α' Παγκοσμίου Πολέμου - Μάχης Σκρά , Σκρά, Παιονίας, 61400, τηλ 2343031656
• Λαογραφικό Μουσείο Γοργόπης, Γοργόπη, Παιονίας, 61400, τηλ 2343031656
• Μουσείο Αγροτικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Ευρωπός, Παιονίας, 61007, τηλ 2343062283
• Πινακοθήκη «της Τέχνης» οικισμός Μεταλλικού στο Δήμο Κιλκίς, 61100, τηλ. 2310 24217, 23410 28360 και 6944 244761

Τηλ. 2310 471613 & 23410 70688, Κρούσσια
Ιστότοπος: www.bbgk.gr
e-mail: info@bbgk.gr
Η επίσκεψη είναι δωρεάν.

Στο Παλιό Γυναικόκαστρο υπάρχει η μεταβυζαντινή εκκλησία των αρχών του 19^ου αιώνα, αφιερωμένη στον Άγιο Νεομάρτυρα Ιωάννη ή Νάννο. Ωστόσο, η εκκλησία, μαζί με τη μνήμη του προαναφερθέντος νεομάρτυρα τιμά κι αυτήν της Οσίας Παρθενομάρτυρος Θεοδοσίας. Η εκκλησία χτίστηκε πριν το 1835, παρά το γεγονός ότι στην επιτύμβια πλάκα αναφέρεται το έτος το 1838. Ακόμα, παλαιότερη φαίνεται ότι είναι η εκκλησία στην Κορομηλιά, τα ερείπια της οποίας βρέθηκαν σε αγρόκτημα και χρονολογούνται στον 14^ο ή 15^ο αιώνα.

Στον σχετικό σύνδεσμο μπορείτε να δείτε τις εταιρίες που είναι στο επιμελητήριο και να αντλήσετε πληροφορίες γι'αυτές σχετικά με την εστίαση στον Νομό Κιλκίς.

Το Μουσείο Αγροτικής και πολιτιστικής Κληρονομιάς του Δήμου Ευρωπού, ιδρύθηκε με σκοπό να συγκεντρώσει στις αίθουσες του πολύτιμα ενθυμήματα μιας μακρόχρονης παράδοσης που σμιλεύτηκε μέσα από πυκνές πολιτισμικές συνομιλίες. Μικρασιάτες από το Φούλατζικ και το Κίζδερβεντ, Θρακιώτες από το Τζελέπκιοϊ, τη Τζαντώ και το Αλμπασάνι της Ανατολικής Θράκης, γηγενείς Μακεδόνες, Πόντιοι και Βλάχοι βρήκαν στις αποθήκες, τα συρτάρια και τα παλιά τους σεντούκια αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα, κειμήλια από τις αλησμόνητες πατρίδες και από ήθη και έθιμα που χάνονται πίσω στους αιώνες, και τα πρόσφεραν στο μουσείο.

Αυτή η πλούσια πολιτιστική και λαογραφική κληρονομιά φιλοξενείται από το 2009 στο μουσείο που στεγάζεται στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο το οποίο ανεγέρθηκε το 1928 και αναπαλαιώθηκε το 2000. Στην είσοδο του μουσείου έχει στηθεί μια μικρή σχολική αίθουσα, με αναφορά στη δεκαετία του ’60 (παλαιά θρανία, μαθητικές ποδιές, ενδεικτικά κ.α.). Εξέχουσα θέση κατέχει η «Αίθουσα της υφαντικής» ενώ στις υπόλοιπες αίθουσες θα δει κανείς οικογενειακές φωτογραφίες, αναμνήσεις γιορτών και καταγραφές της γεωργικής και καθημερινής ζωής, τοποθετημένες κοντά στα πρωτότυπα εκθέματα να φωτίζουν με τη σειρά τους την ίδια παράδοση αποτελώντας πολύτιμες μαρτυρίες.

Η EURIMAC παράγει ζυμαρικά σε δικές της κατοχυρωμένες μάρκες, οι οποίες διανέμονται τόσο στην ελληνική αγορά όσο και σε πολλές χώρες του εξωτερικού σε όλον τον κόσμο. Η πρώτη και γνωστότερη οικογένεια ζυμαρικών της μητρικής εταιρείας, είναι τα ομώνυμα και εμβληματικά ΜΑΚΒΕΛ, που πρωτοκυκλοφόρησαν το 1939 καθώς και άλλα brands όπως τα Latino, τα Famiglia, τα GrandePasta, τα Mama Mia τα Bevellini.

Η EURIMAC έχει πιστοποίηση κατά EN ISO 9001:2008, EN ISO 22000:2005 (HACCP), IFS 5 (International Food Standards), BRC και παράγει υψηλής ποιότητας ζυμαρικά.

Στο Κτήμα στο Μπαΐρι στην Αξιούπολη

Στο Κτήμα στο Μπαΐρι στην Αξιούπολη

Μέσα από πανέμορφες διαδρομές και ένα καταπληκτικό φυσικό τοπίο φθάνει κανείς στα χωριά του Πάϊκου, για απόλαυση της φύσης, ξεκούραση στα παραδοσιακά καφενεδάκια, κουβεντούλα με τους γέρους που απόμειναν στην περιοχή, δροσερό νερό από τις πηγές του βουνού και αγριοφράουλες που φυτρώνουν άφθονες στις πλαγιές.

Το Πάικο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον από πλευράς φυσικού κάλους και παραδοσιακού ορεινού βίου και αυτό οφείλεται στη γεωγραφική θέση του σε συνδυασμό με το υψόμετρο, τη μορφολογία και τη σύσταση του εδάφους, στοιχεία που χάρισαν στην περιοχή κάποια αρκετά σπάνια χαρακτηριστικά, που έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο για τη ζωή και την εξέλιξη της ανά τους αιώνες.

Όλα τα χωριά πνιγμένα στο πράσινο έχουν κοινά χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας. Τα σπίτια, τα στενά δρομάκια, οι εκκλησίες, οι πλατείες, οι θέσεις θέας, τα σχολεία, αναδεικνύουν το τοπικό χρώμα.

Γουμένισσα

Η Γουμένισσα είναι η έδρα του ομώνυμου Δήμου κτισμένη στους πρόποδες του Πάικου. Στενά δρομάκια, παλιά παραδοσιακά σπίτια, άφθονα νερά, δείγματα προβιομηχανικής τεχνολογίας, η παράδοση των κρασιών ανωτέρας ποιότητας και η μουσική των ''χάλκινων '' οργάνων από αυτοσχέδιες μπάντες συνοδεύουν τη φήμη αυτής της πόλης.

Πολύ κοντά στην πόλη της Γουμένισσας υπάρχει ένας χώρος κατάφυτος από πλατάνια και δρύες. Τον διασχίζουν δύο ποτάμια που σχηματίζουν μικρούς καταρράκτες και δίνουν μια ιδιαίτερη ομορφιά στο τοπίο. Έργα αναψυχής εναρμονισμένα με το περιβάλλον προσφέρουν στον επισκέπτη ξεκούραση, θέα, περιπάτους σε μεγάλες γέφυρες από κορμούς δέντρων και μία εντυπωσιακή ποικιλία σπάνιας χλωρίδας

Στις ανατολικές και νοτιοανατολικές πλαγιές του Πάικου σε εκτάσεις ημιορεινές, αλλά και πεδινές, βρίσκονται μια σειρά από χωριά που τα περισσότερα συγκεντρώνουν μεγαλύτερο πληθυσμό τους καλοκαιρινούς μήνες.

Κάρπη

Η Κάρπη, λίγο παραπάνω, είναι ένας παρόδιος οικισμός κτισμένος πάνω σε οροπέδιο με το χαρακτηριστικό μαύρο ρέμα να τρέχει στο νοτιοδυτικό τμήμα του χωριού, η κοίτη του οποίου πράγματι έχει μαύρο χρώμα. Η Κάρπη είναι χτισμένη σε υψόμετρο 380μ. στους ανατολικούς πρόποδες του Πάικου, σε απόσταση 5χλμ απο τη Γουμένισσα. Η παλαιότερη ονομασία της είναι ΤσέρναΡέκα (Μαύρο Ποτάμι), από το μαύρο χρώμα που έχει η κοίτη του ρέματος που ρέει στο νοτιοδυτικό τμήμα του χωριού. Κατά τον 15ο αιώνα στην περιοχή υπήρχαν 4 οικισμοί. Παρ' όλο που οι οικισμοί αυτοί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ανήκαν στις προνομιούχες περιοχές, εν τούτοις δέχονταν επιδρομές από διάφορες τουρκικές ομάδες, γεγονός που τους οδήγησε στη συνένωση και τελική εγκατάσταση στον οικισμό Τσέρνα Ρέκα. Σήμερα στην Κάρπη κατοικούν λιγότερα από 400 άτομα, που ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια σιτηρών, καπνού και οπωροφόρων δέντρων. Τα σπίτια χτίστηκαν κυρίως τη δεκαετία του '50 με υλικά την πέτρα, τα πλιθιά και το ξύλο.

Σκρα

Λίγο πιο βόρεια βρίσκεται το ιστορικό χωριό Σκρα. Το ιστορικό χωριό Σκρα είναι χτισμένο στην ΒΑ πλευρά του Πάικου και σε υψόμετρο 520μ. Το παλιό όνομα του χωριού ήταν "Λουμνίτσα" και φαίνεται για πρώτη φορά καταγεγραμμένο το 1452, αν και ευρήματα της ρωμαϊκής εποχής παραπέμπουν στο πολύ μακρινό παρελθόν του χωριού, που καθιστά "αινιγματική " την καταγωγή των κατοίκων του. Η παράδοση θέλει το σημερινό χωριό να προέρχεται από την συνένωση δέκα μικρών οικισμών της περιοχής, που κατέφυγαν εκεί για να προστατευτούν από τις επιδρομές των Τούρκων. Ο 20ος αιώνας μπαίνει φέρνοντας μαζί του βαριά σύννεφα για την περιοχή. Πολύ νωρίς, στα πρώτα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα, το Σκρα γίνεται θέατρο βίαιων συγκρούσεων και τόπος θυσίας αγωνιστών. Πήρε τ' όνομά του από την κοντινή κορυφή Σκρα ντι Λέγκεν που στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο αποτέλεσε το πεδίο μιας μάχης (Μάχη Σκρα-Ραβινέ, 1918) καθοριστικής για την πορεία του Ελληνικού κράτους. Ήταν μια περιοχή βαριά οχυρωμένη, με λαβύρινθο από χαρακώματα, που εθεωρείτο απόρθητη. Η επιτυχημένη άλωσή της ανατέθηκε από το Γάλλο στρατηγό Γκυγιώμα στις ελληνικές δυνάμεις. Στο Σκρα, που είναι κτισμένο στη Β.Α πλευρά. του Πάικου θα βρει κανείς λίγους κάτοικους, ωστόσο είναι ένας τόπος όπου τα έθιμα και οι δοξασίες του παρελθόντος είναι και σήμερα ζωντανά.

Γρίβα και Καστανερή

Σε αρκετό υψόμετρο, μέσα από καστανιές, συναντάει ο επισκέπτης τη Γρίβα και την Καστανερή, πανέμορφα χωριά, άφθονη βλάστηση. Η Γρίβα, που κατοικείται από το 817, απέχει μόλις 5 χιλιόμετρα από τη Γουμένισσα. Παραδοσιακές δεντροκαλλιέργειες, κτηνοτροφία και προϊόντα του δάσους είναι η ασχολία των κατοίκων. Τα παλαιότερα κτίσματα του γραφικού αυτού οικισμού έχουν φρουριακό χαρακτήρα με λιθόκτιστο περιμετρικό τοίχο, που μαρτυρεί το χαρακτήρα αυτής της περιοχής τα παλαιότερα χρόνια.

Πάικο

Πίσω η πεδιάδα απομακρύνεται, χαμένη μέσα στα σύννεφα και στην ομίχλη. Η άσφαλτος τελειώνει, δίνει τη θέση της στην γοητεία του δασικού δρόμου. Καφεκίτρινα ξερόκλαδα οξυάς, ξεκολλούν με το φύσημα του αέρα από τα κλαδάκια τους, λικνίζονται με χάρη και ακουμπούν μαλακά στο χώμα τον τελικό τους προορισμό. Δεκάδες ολόφρεσκα μανιτάρια του είδους Coprinuscomatus στα ρείθρα του δρόμου. Το δάσος αραιώνει, τις πυκνές οξυές διαδέχονται ειρηνικά λιβάδια, ένα ήσυχο ρέμα κυλάει τα πεντακάθαρα νερά του ανάμεσα τους. Άφθονες φτέρες γεμίζουν ολόκληρες πλαγιές με τα ζεστά καφετιά τους χρώματα, γλυκαίνουν το τοπίο. Το Πάικο σιγά-σιγά ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια του επισκέπτη με τα πυκνά υπέροχα δάση του, τις ρεματιές, τα γάργαρα νερά και τα λιβάδια του. Προσιτό, ειρηνικό και πανέμορφο. Διασχίζοντας τον αυχένα, ένα διαφορετικό τοπίο ξανοίγεται μπροστά στα μάτια του επισκέπτη. Ορίζοντας ανοιχτός, χωράφια και λιβάδια, γύρω-γύρω κατάφυτες κορφές και το μέσον του οροπεδίου, τα Μεγάλα Λιβάδια. Βλαχοχώρι με πλούσια ιστορία και ακτινοβολία, το καλοκαίρι σφύζει από ζωή, ενώ το χειμώνα πολύ σπάνια βλέπει κανείς καπνό στις καμινάδες του.

Μεγάλα Λιβάδια

Τα Μεγάλα Λιβάδια είναι xτισμένα στις κορυφές του Πάικου, σε οροπέδιο, σε υψόμετρο 1200 μ. Είναι οικισμός που κατοικείται εποχιακά από κτηνοτρόφους και καλλιεργητές. Τα Μεγάλα Λιβάδια, φαίνεται πως αποτέλεσαν τον τόπο για το χτίσιμο του νέου χωριού των κυνηγημένων από τους Τούρκους ηπειρωτών γύρω στα 1770. Μαζί με τα Μικρά Λιβάδια, που ήταν ένας οικισμός ακριβώς απέναντι, αποτέλεσαν μέχρι και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, έναν από τους μεγαλύτερους βλαχόφωνους οικισμούς της Μακεδονίας. Μετά την απελευθέρωση εντάσσονται στην επαρχία Αλμωπίας ή Ενωτίας και σήμερα Παιονίας του νομού Κιλκίς. Οι πρώτοι οικιστές των Λιβαδιών φέρονται να είναι Γραμμοστιανοί από τη Γράμμοστα του όρους Γράμμου.

Η κωμόπολη αυτή καταστρέφεται στα τέλη του 18ου αιώνα, την ίδια περίοδο με την Μοσχόπολη από Τουρκοαλβανούς. Ένα μέρος των κτηνοτρόφων κατοίκων της βρίσκει καταφύγιο στις κορυφές του Πάικου. Η πρώτη προσφυγική Γραμμοστιανική ομάδα έστησε τις καλύβες της γύρω στα 1760 στη θέση "Πάσσιανα" ή "Καλύβια του Μπέλλη", εκεί όπου αργότερα δημιουργήθηκε και ο οικισμός των Μεγάλων Λιβαδίων. Αργότερα, μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης (1769), φθάνουν στα λιβάδια τα "Φαλκάρια" των Χατζηβρέττα και Τίκα. "Φαλκάρι" είναι ο αριθμός διευρυμένων πατριαρχικών οικογενειών με όλα τα περιουσιακά του στοιχεία (ζωικό κεφάλαιο). Αργότερα, με την ολοκληρωτική καταστροφή της Γράμμοστα γύρω στα 1800, φθάνουν και άλλα Φαλκάρια, όπως αυτά τα Χατζηστέργια και Ντούμα.

Το Φαλκάρι του Μπουγιουκλή έρχεται από το "Περιβόλι" της Πίνδου. Άλλα Φαλκάρια έρχονται από τη Σαμαρίνα. Γύρω στα 1840 και 1850 διαμορφώνεται ένας μεγάλος συνοικισμός με το όνομα Λιβάδια. Χωρίζεται σε διάφορες περιοχές ανάλογα με την καταγωγή του καθενός. "Μισσιάκανι", "Γραμμουστιάνλι", "Πιρβουλιάτε" (Περιβολιώτες) κτλ. Το χωριό, κύρια κτηνοτροφικό, παρουσίασε σημαντική οικονομική ανάπτυξη στις αρχές του αιώνα. Τα κοπάδια ξεχειμωνιάζανε στον κάμπο του Κιλκίς, Γιαννιτσών και Θεσσαλονίκης μέχρι και του Αγίου Γεωργίου και μετά μετακινούνταν στις βοσκές των Λιβαδίων μέχρι του Αγίου Δημητρίου. Στα 1889 αποτελούσε το οικονομικό κέντρο των γύρω Βλαχόφωνων χωριών των Μογλένων (Αρχάγγελος, Κούπα, Κάρπη, Σκρα, Χούμα). Κατά την απογραφή του 1913 είχε πληθυσμό 4.000 και αποτελούσε τον 9ο μεγαλύτερο οικισμό της Κεντρικής Μακεδονίας. Αποτέλεσε σημαντικό κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα και της αντίστασης κατά των Γερμανών κακτητών. Το 1944 οι Γερμανοί κατέστρεψαν ολοσχερώς το χωριό και οι κάτοικοι του διασκορπίστηκαν στα πεδινά των γύρω νομών.

Σήμερα τα Μεγάλα Λιβάδια αρχίζουνε να ανακάμπτουν. Παρουσιάζουν κτηνοτροφική παραγωγή αλλά και γεωργική (ονομαστές είναι οι πατάτες τους). Κύρια όμως χρησιμοποιούνται σαν παραθεριστικός οικισμός από τους Μεγαλολιβαδιώτες των αστικών κέντρων. Οι μεγάλες γιορτές των Αγίων Αποστόλων (Σουμκέτρου) και της Παναγίας (Σταμαρία) αποτελούν ευκαιρία ανταμώματος των Μεγαλολιβαδιωτών.

Σε όλα τα επισκέψιμα οινοποιεία:

• Οινοποιείο Μπουτάρη στη Γουμένισσα, 
Τηλέφωνο 2343041989

• Οινοποιείο Αρχοντάκη, 
Αξιούπολη, Τ.Κ. 61400, Τηλέφωνο 2343031190

• Κτήμα Τίτου Ευτυχίδη στη Γουμένισσα, 
Τηλέφωνο 2310 273620

• Κτήμα Τάτση, 
Εθν. οδός Γουμένισσας – Φυλιριάς, Γουμένισσα Τ.Κ. 61300, Τηλέφωνο 23430 43060

• Κτήμα Αιδαρίνη στη Γουμένισσα, 
Τηλέφωνα: 23430 41293 & 23430 41684

• Οινοποιείο Χατζηβαρύτη, 
6ο χλμ. επαρχιακής οδού Γουμένισσας – Γιαννιτσών, Τ.Κ. 613 00.
Τηλέφωνα: 23430 41236, 2310 215259 & 6972200102, 6977469030

• Κτήμα Πετεινή «ΑΚΡΟΘΕΑ», 
Αξιούπολη, τηλέφωνα 23430 32833
www.akrothea.com

Θρησκευτικός Τουρισμός

Στην Πικρολίμνη: πηλοθεραπεία, λουτροθεραπεία, ποσιθεραπεία, εισπνοθεραπεία

Ιαματικό Τουριστικό Κέντρο Πηλοθεραπείας -Υδροθεραπείας «ΠΙΚΡΟΛΙΜΝΗ», Ξυλοκερατιά, Τ.Κ. 611 00, Κιλκίς
Τηλέφωνο: 23410-29971-72-73 Fax: 23410-29975.
Ιστοσελίδα: pikrolimnispa.gr
E-mail: info@pikrolimnispa.gr

Το συγκρότημα των Ιαματικών Λουτρών Πικρολίμνης, συνδιάζει πρωτοποριακές μεθόδους θεραπείας όπως: Λασποθεραπεία – Πηλοθεραπεία- Υδροθεραπεία – Φυσιοθεραπεία – Μασαζοθεραπεία – Ποσιθεραπεία – Καλαισθησία και Άθληση. Διαθέτοντας τον πλέον σύγχρονο εξοπλισμό και ειδικευμένο προσωπικό που αποτελείται από ιατρούς, φυσιοθεραπευτές, νοσηλευτές καταρτίζοντας ατομικά προγράμματα θεραπείας και αναζωογόνησης για κάθε επισκέπτη, δημιουργούμε την αίσθηση της απόλυτης εμπιστοσύνης στο θέμα της υγείας. Η Πιρολίμνη ήταν γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων με διαφορετική ονομασία.

Οι πληροφορίες των αρχαίων πηγών μιλάνε για την περιοχή των Κλιτών και κυρίως για την λίμνη «Πικρολίμνη» από όπου ανάβλυζαν οι θειούχες λάσπες, στην περιοχή όπου εξαγόταν το «χαλαστραίον νίτρον». «Η φύση προίκισε την Πικρολίμνη δίνοντας της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που κάνουν τον πηλό και το νερό της να περιέχει πολύτιμα ιχνοστοιχεία μετάλλων και ορυκτών με σημαντικές θεραπευτικές και αναζωογονητικές ιδιότητες». Πολύ κοντά στην πόλη, αλλά μακριά από τον θόρυβο και το άγχος, σας δίνεται η ευκαιρία να χαλαρώσετε και να ζήσετε λίγες μέρες ξεκούρασης και ψυχικής ηρεμίας φροντίζοντας την προσωπική σας υγεία.

Ράντζο Κιλκίς

Τ. 6976993221
url: www.rancho.gr

Ο νομός Κιλκίς βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία, ανάμεσα στους νομούς Πέλλας, Θεσσαλονίκης και Σερρών. Σημαντικό μέρος του νομού είναι η αρχαία Κρηστωνία, ανατολικά του Αξιού, κοντά στις πηγές του σημερινού Γαλλικού ποταμού, του αρχαίου Εχέδωρου, δηλαδή του ποταμού που έδινε δώρα-χρυσάφι μέσα από τις φερτές ύλες του. Στην κοιλάδα Αξιού καταλαμβάνει τμήμα της αρχαίας Αμφαξίτιδος, ενώ δυτικά απλώνεται η Παιονία στην οποία αναφέρεται ο Όμηρος, εκεί που ονομάζει τον Αξιό το πιο πλατύ και το πιο ωραίο ποτάμι της γης.

Στο τέλος των αρχαϊκών χρόνων η περιοχή του νομού Κιλκίς πέρασε στα χέρια των Μακεδόνων, που από τον 8ο αι. π.Χ. και μετά συγκρότησαν το Μακεδονικό κράτος μέσα στα όρια του σημερινού Ελληνικού. Οι σπουδαιότερες πόλεις της περιοχής τότε ήταν η Ειδομένη, η Ευρωπός, η Αταλάντη, η Γορτυνία, η Τέρπυλλος, η Φύσκα και η Καλλίνδροια. Η ανάπτυξη της περιοχής στα χρόνια αυτά περνάει μέσα από τη μεγάλη Μακεδονική ακμή που φιλοξένησε στις βασιλικές αυλές της εποχής φιλόσοφους, ποιητές και καλλιτέχνες.

Όμως η περιοχή του Κιλκίς ακολουθεί την τύχη της υπόλοιπης Μακεδονίας και το 148 π.Χ υποτάσσεται στη ρωμαϊκή κυριαρχία. Ακολουθούν περισσότερα από 250 χρόνια της λεγόμενης Ρωμαϊκής Ειρήνης, ενώ μετά η περιοχή όπως και η υπόλοιπη Κεντρική Μακεδονία λεηλατείται από τους Γότθους, Ούννους, Αβαρούς και Σλάβους, που εγκαθίστανται στη Βαλκανική τον 6ο και 7ο αιώνα, αλλά και αργότερα.

Η Φραγκοκρατία αυτή αποτελεί τη συνέχεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μέσα στην οποία βρέθηκε και η περιοχή του Κιλκίς. Οι Παλαιολόγοι παρά τους εμφύλιους σπαραγμούς πρόσφεραν σημαντικά έργα και ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή. Με την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης το 1430 μ.Χ. από τους Τούρκους, ολόκληρη η περιοχή περνάει πια κάτω από τον οθωμανικό ζυγό.

Οι Τούρκοι, μάλιστα, από το 1699 και μετά προσπαθούν να αντικαταστήσουν τους Έλληνες κατοίκους της περιοχής με Τούρκους. Στη συνέχεια και μετά την επανάσταση του 1821 η περιοχή του Κιλκίς παραμένει σκλαβωμένη, αλλά αργότερα ξεκινά ο Μακεδονικός Αγώνας και ακολουθούν οι δύο Βαλκανικοί Πόλεμοι.

Με τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο (1912-1913) απελευθερώνονται από τον τουρκικό ζυγό σημαντικά τμήματα της Μακεδονίας καθώς και η Θεσσαλονίκη. Ο δεύτερος Βαλκανικός πόλεμος που ακολούθησε περιλαμβάνει μάχες σημαντικές που διαδραματίστηκαν κατά ένα μεγάλο μέρος στην περιοχή του Κιλκίς του Λαχανά. Ήταν ένας πόλεμος ανάμεσα στους πρώην συμμάχους, Έλληνες και Σέρβους από τη μια πλευρά και τους φλεγόμενους από την πανσλαβική ιδέα Βουλγάρους από την άλλη.

Σ’ αυτή τη μάχη του Κιλκίς κρίθηκε η ολοκλήρωση της απελευθέρωσης όλης της σημερινής Μακεδονίας και Θράκης. Ακολουθεί η λαίλαπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918). Ολόκληρη η περιοχή του Κιλκίς υπήρξε θέατρο σκληρών μαχών κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α' Παγκόσμιο. Οι νίκες των Ελλήνων και των συμμάχων τους στο Σκρα και τη Δοϊράνη είναι από τις σημαντικότερες.

Στον λόφο επάνω από το χωριό της Δοϊράνης διακρίνεις εύκολα το Μνημείο Πεσόντων, χτισμένο στη μνήμη των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στις φονικές συγκρούσεις κατά το 1913 μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων και κατά το διάστημα 1916-1918, στα πλαίσια της πρώτης παγκόσμιας σύρραξης.

Ένας οβελίσκος με δύο λιοντάρια και τέσσερις στήλες με τα ονόματα των πεσόντων αποτελεί το Ηρώο προς τιμήν των 10.700 Βρετανών στρατιωτών και αξιωματικών που σκοτώθηκαν εδώ. Λίγο πιο πέρα βρίσκεται το βρετανικό και το ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο. Το μνημείο των Βρετανών πεσόντων του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Έργο του Robert Lorimer. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν στις 26.9.1926

Περισσότερα μνημεία στην περιοχή:

Τα οχυρά – ιδιαίτερο αρχηγείο του Μπέλλες στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο τα οποία αποτελούν ιστορικά μνημεία όχι μόνο της περιοχής αλλά και ολόκληρης της χώρας

Ηρώο Κιλκίς – μνημείο πεσόντων της απελευθερωτικής μάχης του 1913. Πρόκειται για ένα σπάνιο γλυπτό του Αθηναίου Δημητριάδη.

Γαλλικά και Ελληνικά Νεκροταφεία πεσόντων Α΄ Παγκοσμίου πολέμου Φανού

Μνημείο Μάχης Σκρα-Ραβινέ στο Σκρα.

Ηρώο πεσόντων του 1918 στο Σκρα

Νεκροταφεία πεσόντων και χαρακώματα στο Σκρα και στην Κούπα

Τάφοι Παπαγιάννη, Πιάστρα και της εθνομάρτυρος Βασιλικής Παπαθανασίου στο Σκρα και στην Κούπα

Αναμνηστική στήλη στην κορυφή του λόφου Ραβινέ (Ειδομένη)

Νεκροταφεία πεσόντων Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου Αξιούπολης

Το άγαλμα της Ελευθερίας στην πλατεία Ελευθερίας Αξιούπολης για την μάχη του Σκρα.

Συμμαχικό κοιμητήριο Πολυκάστρου «Καρασούλι»

Παλαιά πυροβολεία και υπόγειες στοές Πολυκάστρου

Η βρύση της κεντρικής πλατείας της Γουμένισσας που κτίσθηκε από Γάλλους στρατιώτες κατά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο

Προτομές Μακεδονομάχων στην Γουμένισσα.

Επιτύμβια στήλη για τους νεκρούς Γάλλους στρατιώτες.
Στην εγχάρακτη επιγραφή αναγράφεται: “Gloire Aux Soldats Morts Pour La Patrie – 1916”

Η Μικρασιατική καταστροφή, που σημάδεψε την ιστορία της Ελλάδας και η συνθήκη της Λοζάνης (1922), που ξερίζωσε τον Ελληνισμό από τις εστίες του στη Μικρά Ασία καθόρισαν οριστικά τη σύνθεση του πληθυσμού στην περιοχή του Κιλκίς. Βέβαια την κατοπινή πορεία της Ελλάδας, πορεία που ακολούθησε και το Κιλκίς, καθόρισε λίγο αργότερα ο πόλεμος του 1940. Στην περιοχή του Κιλκίς δόθηκαν μερικές από τις πιο σημαντικές μάχες του ελληνικού στρατού. Σήμερα η περιοχή βρίσκεται σε γενική ανασυγκρότηση, οικονομική και πολιτισμική, και δέχεται τον επισκέπτη της στα πλούσια από άποψη φυσικής ομορφιάς μέρη της με μεγάλη ευχαρίστηση.

Καινοτόμα είδη παράγει η Unismac με τα τσιπς χωρίς γλουτένη και κύριο προσανατολισμό τις εξαγωγές με το εμπορικό σήμα Wellaby's.

Βυζαντινή, χτισμένη περίπου το 1850.

Κτίρια διώροφα, ορθογώνιας κάτοψης με πολλά ανοίγματα, κτισμένα με πέτρα και ξύλο, οι καπναποθήκες έχουν ιστορική, αρχιτεκτονική και πολιτιστική αξία. Το εσωτερικό τους ήταν ενιαίο. Στα πρώτα πατώματα αποθηκεύονταν τα ανεπεξέργαστα καπνά. Τα σαλόνια βρίσκονταν στα τελευταία πατώματα και εδώ γινόταν η επεξεργασία του καπνού με το φως της ημέρας από άντρες και γυναίκες.

Καπναποθήκες αυτής της περιόδου ήταν του Θεοχάρη Ταντανάση, του Στέφανου Στεφανίδη, της Αυστροελληνικής (Ζιώγας) των αδελφών Βογιατζή, του Αμπατζή, του καπνεμπορικού οίκου Μοσκώφ, του Δημητρίου Tσιτσίμη, του Παύλου Σιδηpόπουλου. Μεγάλες εταιρίες που είχαν σχέση με το Κιλκίς ήταν η ελληνοβρετανική Commercial, οι γερμανικές Σπίρερ και Ρένιμα καθώς και η Μισίριαν.

Βυζαντινή, χτισμένητο 1802.

Βασιλικού ρυθμού με δεσποτικές εικόνες του 1837. Χτίσθηκετηδεκαετία 1830 – 1840.

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κιλκίς είναι δομή του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.

Εντάσσεται χωροταξικά και διοικητικά στην Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας.
Στο πλαίσιο της Δια Βίου Μάθησης υλοποιεί δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα για το Περιβάλλον και την Αειφορία».

Δημιούργησε και υποστηρίζει Ομάδα Εθελοντών για το Περιβάλλον και διαθέτει Δανειστική Βιβλιοθήκη για μαθητικές περιβαλλοντικές ομάδες των σχολείων του νομού Κιλκίς και τους εθελοντές του Κέντρου

Το Φεστιβάλ Γαστρονομίας που διοργανώνει το Επιμελητήριο Κιλκίς έχει στόχο να προωθήσει τα τοπικά προϊόντα, τα ιδιαίτερα προϊόντα της τοπικής γαστρονομίας και την επιχειρηματικότητα.

Είναι ένας ξεχωριστός τόπος συνάντησης για τους παραγωγούς, τους επισκέπτες της περιοχής και τους καταναλωτές.

Με πολλές πολιτιστικές αλλά κυρίως γαστρονομικές εκδηλώσεις είναι μια γιορτή - θεσμός ανάδειξης του σύγχρονου και παραδοσιακού γαστρονομικού γίγνεσθαι αλλά και της ιδιαίτερης τοπικής ταυτότητας του Κιλκίς

Κεσκεκί

Ποντιακό

Υλικά για 4-6 άτομα

• 1 κοτόπουλο
• 1κιλο σιτάρι
• 1φλιτζανακι αγελαδινό βούτυρο
• 5 ποτήρια νερό
• λίγο μοσχοκάρυδο
• αλάτι

Εκτέλεση

Μουσκεύουμε το σιτάρι για ένα βράδυ σε πολύ νερό και την επομένη το στραγγίζουμε.
Βράζουμε το κοτόπουλο μαζί με το νερό και το σιτάρι προσθέτοντας το αλάτι.
Όταν μαλακώσει το κρέας του κοτόπουλου, το βγάζουμε από την κατσαρόλα, το ξεκοκαλίζουμε και το βάζουμε πάλι στην κατσαρόλα. Τα ανακατεύουμε όλα μαζί και βράζουμε μέχρι να λιώσουν καλά τα υλικά και να μείνει λίγος κόκκος σιταριού. Λιώνουμε το βούτυρο και περιχύνουμε το χυλό. Πασπαλίζουμε με μοσχοκάρυδο στο σερβίρισμα.

Επιμέλεια & φωτογράφηση συνταγών:
Στέλλα Σπανού 
Συγγραφέας Βιβλίων Μαγειρικής, Βραβευμένη Φωτογράφος

Με σκοπό να συγκεντρώσει όλα τ’ αρχαιολογικά ευρήματα του νομού, το Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς λειτουργεί από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 και περιλαμβάνει ευρήματα:

Α) Προϊστορικής περιόδου. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα νεολιθικά ειδώλια από τον οικισμό της Κολχίδας και η συλλογή των προϊστορικών εργαλείων από τον ίδιο οικισμό

Β) Από τον αρχαιολογικό χώρο του νεκροταφείου της εποχής του Σιδήρου του Παλιού Γυναικόκαστρου και

Γ) Ευρήματα των ιστορικών χρόνων, γλυπτά, αγγεία, κοσμήματα και άλλα αντικείμενα της καθημερινής ζωής.

Από τα εντυπωσιακότερα γλυπτά είναι ο κούρος της Ευρωπού, του τέλους του 6ου αι. π.Χ., τα τέσσερα αγάλματα του ηρώου του Παλατιανού, του 2ου αι. μ.Χ., το άγαλμα του θεού Διόνυσου, επίσης από το Παλατιανό καθώς και τα αγάλματα των θεών Απόλλωνα και Αφροδίτης από τις περιοχές του Μικρού Δάσους και Χωρυγίου αντίστοιχα.

Οι «Δίδυμες Καπναποθήκες» είναι δύο όμοια στ’ αρχιτεκτονικά τους στοιχεία κτίρια στο κέντρο του Κιλκίς, που χτίστηκαν στα τέλη του 19ου ή αρχές του 20ου αιώνα και λειτούργησαν μέχρι την απελευθέρωση της πόλης το 1913 ως καπναποθήκες. Από τότε και μέχρι πριν δέκα περίπου χρόνια στέγασαν δυνάμεις και υπηρεσίες του ελληνικού στρατού. Κατά καιρούς τα κτίρια φιλοξένησαν οικογένειες προσφύγων.

Τον Αύγουστο του 1913 εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες από την Στρώμνιτσα. Μετά το 1922 εγκαταστάθηκε το 13ο Σύνταγμα Πεζικού. Το 1943 εγκαταστάθηκαν "ανταρτόπληκτοι" και στον εμφύλιο λειτούργησε σαν φυλακή προσωρινής κράτησης. Αργότερα στεγάστηκε το στρατιωτικό πρατήριο της 6ης Μεραρχίας.

Στον λόφο του Αγίου Γεωργίου του Κιλκίς, σώζεται η μεταβυζαντινή ομώνυμη εκκλησία, χτισμένη γύρω στο 1830, πιθανότατα σε θέση παλαιότερης. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική μεγάλων διαστάσεων. Το κτίριο έχει δυο εισόδους. Είναι χτισμένο από μάρμαρο, ενώ υπάρχει και ανάγλυφη διακόσμηση με γλυπτούς δράκοντες (ή λέοντες) οι οποίοι θα πρέπει να θεωρούνταν ως προστάτες του ναού.

Συγχρόνως ένας σταυρός υποδηλώνει τη χριστιανική ιερότητα του χώρου. Στο ναό υφίστανται τρία κλίτη, αφιερωμένα αντίστοιχα στους Αγίους Αναργύρους, τον Άγιο Δημήτριο και στον Άγιο Γεώργιο.

Το εσωτερικό διασώζει την αρχική του διακόσμηση, ενώ το ξύλινο τέμπλο είναι ζωγραφιστό και μερικές από τις εικόνες του είναι έργα ζωγράφων από την Κολακιά. Δεσπόζουσα θέση στο διάκοσμο κατέχουν τα ζωγραφισμένα ταβάνια που χρονολογούνται από το 1879, στα οποία τα γεωμετρικά σχήματα διαμορφώνονται με λεπτούς πήχεις και κοσμούνται με φυτικά μοτίβα. Το τέμπλο του ναού είναι ζωγραφισμένο με βάζα με πλούσιες ανθοδέσμες ή κυπαρίσσια (ιερό δέντρο) και ρόδια (το σύμβολο της αφθονίας). Γύρω από τον άμβωνα εικονίζονται οι τέσσερις Ευαγγελιστές.

Η παλαιότερη εικόνα του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται τοποθετημένη σε προσκυνητάρι και χρονολογείται στα 1832. Τα μορφολογικά στοιχεία και ο διάκοσμος του Αγίου Γεωργίου αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα μακεδονικής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και τέχνης του 19^ου αιώνα.

Το παλιό γυμνάσιο κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και λειτούργησε σαν βουλγαρικό δημοτικό σχολείο. Κατά τη διάρκεια της μάχης του 1913 σχεδόν καταστράφηκε.

Ο χωρισμός της όψης σε τρία μέρη, οι διακοσμητικές κολώνες που υποδεικνύουν την είσοδο και την κλίμακα, τα περίτεχνα υπέρθυρα με τις διακοσμητικές σφήνες παραπέμπουν σε μορφές του ύστερου νεοκλασικισμού, που σαν ρεύμα είναι κυρίαρχο στην αρχιτεκτονική αυτής της περιόδου. Σήμερα ανακαινίζεται για να χρησιμοποιηθεί ως λαογραφικό Μουσείο.

Πρόκειται για κτίριο που χτίστηκε το 1925 και λειτούργησε για 60 περίπου χρόνια ως υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στο Κιλκίς.

Στη συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου, το οποίο και στεγάστηκε στο κτίριο μετά από ανακαίνιση. Το κτίριο είναι χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο απ’ τη 4η Εφορία Νεωτέρων Μνημείων.

Σύμφωνα με εντοιχισμένη γαλλική επιγραφή, το κτίριο κατασκευάστηκε το 1853. Λειτούργησε ως μονή καθολικών καλογραιών αποτελώντας τον πυρήνα των καθολικών και ουνιτών, που ζούσαν στο Κιλκίς πριν την απελευθέρωση, το 1913.

Το 1915 εγκαταστάθηκε εδώ το στρατηγείο των συμμαχικών στρατευμάτων, ενώ το 1993 ανακαινίστηκε κι έκτοτε λειτουργεί ως ωδείο της Ι. Μητρόπολης Κιλκίς.

Ένα από τα ελάχιστα καλλωπιστικά δείγματα που απέμειναν από το οθωμανικό παρελθόν της πόλης είναι η πέτρινη κρήνη που βρίσκεται στην ανατολική περιφερειακή οδό του Κιλκίς.

Πρόκειται για τετράγωνη κατασκευή από λαξευμένες πέτρες που στην κύρια όψη της στέφεται με οξυκόρυφο τόξο. Η κρήνη κατασκευάστηκε το 1821 σύμφωνα με εντοιχισμένη πλάκα που υπάρχει πάνω από τον κρουνό όπου είναι χαραγμένη επιγραφή με αραβικούς χαρακτήρες και η οποία μεταφράζεται ως εξής: «ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΟΥ ΥΨΙΣΤΟΥ ΘΕΟΥ - ΕΥΧΕΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΤΗΤΟΡΕΣ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ ΑΥΤΗΣ».

Η επιγραφή φέρει και ημερομηνία σύμφωνα με το παλιό τουρκικό ημερολόγιο, δηλαδή 1199 έτος Εγίρας, η οποία μετατρέπεται σε 1821 μ.Χ. σύμφωνα με το χριστιανικό ημερολόγιο.

Το μουσείο χτίστηκε το 1966. Ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας το οποίο έχει και την ευθύνη της λειτουργίας του.

Ο επισκέπτης μπορεί να δει στις αίθουσες του μουσείου ντοκουμέντα από το 1912-1913, όπως και προσωπικά αντικείμενα των αξιωματικών που πήραν μέρος στη μάχη του Κιλκίς, στολές όπλα (όλμους, οβίδες, πυροβόλα κ.α.) και σημαίες συνταγμάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανάγλυφος χάρτης και η οπτικοακουστική παρουσίαση της μάχης.

Δίπλα στο ηρώο που κατασκεύασε ο γλύπτης Δημητριάδης, βρίσκεται το πολεμικό μουσείο Κιλκίς. Στις αίθουσες του υπάρχουν ντοκουμέντα από τη μάχη της 21ης Ιουνίου του 1913, η οποία καθόρισε σε πολύ μεγάλο βαθμό τα βόρεια σύνορα της χώρας. Προσωπικά είδη αξιωματικών που πολέμησαν στη μάχη, στολές, όπλα και σημαίες συνταγμάτων εκτίθενται μέσα σε προθήκες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανάγλυφος χάρτης και η οπτικοακουστική αναπαράσταση της μάχης. Εδώ βρίσκεται και ομοίωμα σε μικρογραφία του θωρηκτού Κιλκίς.  

Κίτρινη Κολοκύθα

Ανατολικής Ρωμυλίας

Υλικά για 4 άτομα

• 4 μεγάλα κομμάτια κίτρινης κολοκύθας
• 1 φλιτζάνι ζάχαρη
• νερό

για το σερβίρισμα:

• 3 κουταλιές μέλι
• τριμμένα καρύδια
• κανέλα σε σκόνη

Εκτέλεση

Καθαρίζουμε τα κομμάτια της κίτρινης κολοκύθας από τις ίνες και τα σπόρια της.
Τα βάζουμε μέσα σε ένα ταψάκι μαζί με τη ζάχαρη και λίγο νερό.
Τα ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 βαθμούς μέχρι να λιώσουν και
σερβίρουμε με μέλι, καρύδια και κανέλα.

Επιμέλεια & φωτογράφηση συνταγών:
Στέλλα Σπανού 
Συγγραφέας Βιβλίων Μαγειρικής, Βραβευμένη Φωτογράφος

Κόκκινες Πιπεριές με Τυρί

Μακεδονίτικη

Υλικά για 3 άτομα

• 5  μεγάλες  κόκκινες πιπεριές
• 1/4 kg φέτα
• ελαιόλαδο
• κόκκινο πιπέρι
• 4-5 φύλλα μαϊντανό
• 1 σκελίδα σκόρδο
• ξύδι
• αλάτι

Εκτέλεση

Ψήνουμε για λίγο τις πιπεριές στο φούρνο στους 240 βαθμούς και από τις δυο πλευρές. Τις αφήνουμε να κρυώσουν και μετά καθαρίζουμε τη φλούδα τους, κόβουμε από την κάθε πιπεριά το κοτσάνι της και την καθορίζουμε εσωτερικά από τους σπόρους.
Αναμιγνύουμε τη φέτα με το κόκκινο πιπέρι, το σκόρδο και το μαϊντανό.
Γεμίζουμε τις πιπεριές με τη γέμιση φέτας και τις ψήνουμε για 10 λεπτά στο γκριλ.
Κατόπιν τις χαράζουμε κάθετα και τις σερβίρουμε με λάδι και λίγο ξύδι.

Επιμέλεια & φωτογράφηση συνταγών:
Στέλλα Σπανού 
Συγγραφέας Βιβλίων Μαγειρικής, Βραβευμένη Φωτογράφος

Μια εκκλησία που ανάγεται στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας είναι αυτή του Άη-Γιάννη, στο χωριό Κολχίδα, λίγα χιλιόμετρα νότια του Κιλκίς, στην ανατολική όχθη του Γαλλικού ποταμού.

Οι τοιχογραφίες του ναού ανήκουν στον 12^ο αιώνα. Η μικρή τρίκλιτη εκκλησία χτίστηκε στο λόφο απέναντι απ’ το χωριό, ενώ το ασκητάριο άρχισε να λειτουργεί μέσα στο σπήλαιο της Ζωοδόχου Πηγής, που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του οχυρωμένου λόφου.

Ακόμα, όμορφες μικρές εκκλησίες με παλαιότητα μεγαλύτερη του αιώνα, που αξίζει να επισκεφθεί κανείς, είναι αυτή της Αγίας Τριάδας στο Κάτω Θεοδωράκι των Κρουσίων, καθώς και του Ιωάννου του Προδρόμου, που βρίσκεται στο Ελευθεροχώρι του Δήμου Χέρσου.

Στο Δήμο Κιλκίς, στην ανατολική όχθη του Γαλλικού ποταμού υπάρχει το χωριό Κολχίδα.

Στον απέναντι λόφο κτίστηκε η μικρή τρίκλιτη εκκλησία του Αϊ Γιάννη και άρχισε να λειτουργεί το ασκηταριό μέσα στο σπήλαιο της Ζωοδόχου Πηγής, στη δυτική πλευρά του οχυρωμένου λόφου.

Οι τοιχογραφίες ανήκουν στον 12ο αιώνα, η ποιότητά τους όμως είναι κατώτερη σε σύγκριση με αυτές του μοναστηριακού συγκροτήματος.

Βασιλικού ρυθμού, με θαυμάσιες τοιχογραφίες. Χτίσθηκετο 1851 καιανακαινίσθηκετο 1954.

Χτίσθηκε το 1750, βασιλικού ρυθμού. Οι εικόνες του τέμπλου είναι του αγιογράφου Σακελαρίου Παπαχρήστου.

Συμμαχικό Βρετανικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο Κρηστώνης

Στην περιοχή αυτή βρίσκονται οι πολεμικοί τάφοι της Κοινοπολιτείας (Μ. Βρετανία). Άλλωστε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό οι Άγγλοι έστησαν πρόχειρο νοσοκομείο με κωνοειδείς σκηνές.

Ενώ νωρίτερα κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, περίπου 5.000 Βούλγαροι είχαν στρατοπεδεύσει στην ίδια περιοχή.