Ιδανική για επισκέπτες από τους γύρω νομούς

Γουμένισσα

Μετάβαση στη γραφική και πανέμορφη Γουμένισσα που φημίζεται για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, τα άφθονα νερά, τα γευστικά κρασιά και τα μοναδικά «Χάλκινα» των αυτοδίδακτων μουσικών της και αποτελεί ελκυστικό προορισμό για κάθε εποχή του χρόνου. Ανάπαυση σε ένα από τα όμορφα καφέ του παραδοσιακού χωριού, χαλαρή περιδιάβαση στα στενά δρομάκια με τα παλιά σπίτια και επίσκεψη στο λαογραφικό μουσείο με τα θαυμάσια εκθέματα λαϊκής παράδοσης, που βρίσκεται στο δρόμο προς το γειτονικό χωριό Γρίβα.

Καστανερή

Κατόπιν, συνεχίζοντας στην ίδια διαδρομή, με τελικό προορισμό το Σκρα, συναντάμε, σε απόσταση 8 χλμ. από τη Γρίβα την Καστανερή, ένα ωραίο ορεινό χωριό που περιβάλλεται από υπέροχο δάσος από καστανιές και οξιές, γεμάτο μονοπάτια και θέσεις θέας.

Λιβάδια

Τα Λιβάδια, ένας οικισμός που δημιουργήθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα από βλαχόφωνους Έλληνες αλλά πλέον το χειμώνα ερημώνει και το καλοκαίρι επιστρέφουν οι κάτοικοί του, βρίσκεται πάνω στη διαδρομή μας αφού έχουμε διανύσει άλλα 12 χιλιόμετρα.

Σκρα

Στη συνέχεια, κινούμενοι στις βόρειες παρυφές του Πάικου και προσπερνώντας το χωριό Αρχάγγελος Πέλλας φτάνουμε μετά από 26 χιλιόμετρα πανέμορφης ορεινής φύσης στο Σκρα. Προτείνεται επίσκεψη στο «Μουσείο Α’ Παγκοσμίου Πολέμου» του Σκρα με τα εκθέματα μνήμης της ιστορικής μάχης που δόθηκε στη γειτονική κορυφή Σκρα ντι Λεγκένστις 17/30 Μαΐου 1918. Κειμήλια του μετώπου, έγραφα, φωτογραφίες, στολές και πλήθος άλλων αντικειμένων ζωντανεύουν τη νικηφόρα μάχη των ελλήνων στρατιωτών απέναντι στο βουλγαρικό στρατό.

Σμαραγδένια Λίμνη

Επόμενος σταθμός είναι ο τελικός προορισμός της εκδρομής μας, η εξαιρετική Σμαραγδένια Λίμνη που βρίσκεται ανάμεσα στο Σκρα και τον οικισμό Κούπα, όπως επίσης και οι καταρράκτες της περιοχής. Εάν είναι χειμώνας μπορούμε απλά να θαυμάσουμε το φυσικό κάλος του τοπίου και ίσως να δούμε και κάποιους από τους καταρράκτες παγωμένους, ενώ αν είναι καλοκαίρι δίνεται η ευκαιρία για μια βουτιά στα γαλάζια νερά της λίμνης. Για να φτάσουμε στη Σμαραγδένια Λίμνη βγαίνουμε από το Σκρα ακολουθούμε τις πινακίδες προς τον οικισμό Κούπα και στη συνέχεια τις ταμπέλες για τους Καταρράκτες ώσπου καταλήγουμε στο υπαίθριο πάρκινγκ όπου αφήνουμε το όχημά μας. Ακολουθώντας ένα μονοπάτι σε μια δασική διαδρομή με πλούσια βλάστηση, συναντάμε τον πρώτο καταρράκτη. Λίγο πιο κάτω, περνώντας από ένα ξύλινο γεφυράκι αντικρίζουμε τη «Σμαραγδένια» ή «Γαλάζια Λίμνη», όνομα που προέρχεται από το γαλαζοπράσινο σμαραγδένιο χρώμα του νερού της το οποίο οφείλεται στους ασβεστοποιημένους και απολιθωμένους οργανισμούς του πυθμένα της.

Ένα σχοινί, δεμένο από δένδρο, που αιωρείται επάνω από τη μικρή λίμνη, βρίσκεται εκεί για να βοηθάει τους επισκέπτες να απολαύσουν τα σμαραγδένια της νερά κάνοντας διασκεδαστικές βουτιές, εν μέσω ενός τοπίου απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς. Άλλωστε λίγο πιο πέρα, ακολουθώντας την κοίτη του ρέματος, συναντάμε τον επόμενο καταρράκτη ο οποίος πέφτει με πάταγο πάνω στους βράχουςδημιουργώντας ένα όμορφο φυσικό σκηνικό. Μετά τη Σμαραγδένια Λίμνη, επιστρέφουμε στο Σκρα για φαγητό. Επιλέγουμε μία από τις παραδοσιακές ταβέρνες της περιοχής που προσφέρουν μεγάλη ποικιλία σε παραδοσιακά πιάτα, κρεατικά, σαλάτες και γλυκά και στη συνέχεια απολαμβάνουμε τον καφέ μας στο παραδοσιακό καφενείο.

Κιλκίς

Η απόδρασή μας στις ομορφιές του Πάικου και τη γαλάζια λίμνη του Σκρα ολοκληρώνεται με μετάβαση στο Κιλκίς από το δρόμο μέσω Αξιούπολης και επιστροφή στη βάση μας. Εναλλακτικά προτείνεται, ανάλογα το διαθέσιμο χρόνο, στάση στο Κιλκίς, στο λόφο του Αγίου Γεωργίου και επίσκεψη μισής ώρας στο σπήλαιο που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου το οποίο κατέχει την 17η θέση ανάμεσα σε 10.000 παρόμοια σ’ όλο τον κόσμο. Το σπήλαιο διαθέτει σπανιότατο διάκοσμο από κοραλλιογενές υλικό, σταλακτίτες και σταλαγμίτες που του προσδίδουν ξεχωριστή ομορφιά ενώ έχει κριθεί και κατάλληλο για σπηλαιοθεραπεία για ασθένειες όπως π.χ. το παιδικό βρογχικό άσθμα. Η στάση στην πόλη του Κιλκίς μπορεί να κλείσει με καφέ επάνω στο λόφο του Αγίου Γεωργίου, τοποθεσία ιδανική για κάτι τέτοιο, λίγο πριν αναχωρήσουμε για επιστροφή στη βάση μας.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:

Λαογραφικό μουσείο Γουμένισσας
Δημητρίου Κακάβου 18
Τηλ.: 23430 41362, 23430 41525
Είσοδος ελεύθερη

Πολεμικό Μουσείο Σκρα
Πρώην Κοινοτική Βιβλιοθήκη.
Τηλ.: 23430 31656,
Ώρες λειτουργίας, Καθημερινά 9:00-14:00, 17:00-20:00.
Επίσκεψη μετά από τηλεφωνική συνεννόηση
Είσοδος ελεύθερη

Σπήλαιο Αγίου Γεωργίου
Ώρες λειτουργίας
Τρίτη – Παρασκευή: 09:00-14:00
Σαββατοκύριακα: 09:00-14:00 & 16:00-18:00
Τηλέφωνα: 23410 20054 & 69 7756.1800

Μνήμες ιστορικών στιγμών των ελλήνων που αναμιγνύονται με τα σπάνια κάλλη της φύσης και τα γαλαζοπράσινα νερά μιας αρχαίας λίμνης.
Αυτά είναι τα συναισθήματα που θα νιώσει και οι εικόνες που θα αντικρύσει ο επισκέπτης του Σκρα, των καταρρακτών του και της περίφημης «σμαραγδένιας λίμνης».

Το Σκρα απέχει μόνο 4 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Π.Γ.Δ.Μ και απλώνεται στις Β.Α. πλαγιές του Πάικου σε ύψος 520 μ. Το παλιό του όνομα ήταν Λιούμνιτσα ενώ το σημερινό το οφείλει στην κοντινή κορυφή Σκρα ντι Λέγκεν που στον Α' παγκόσμιο πόλεμο αποτέλεσε το πεδίο της ομώνυμης μάχης (Σκρα - Ραβινέ). Η μάχη ήταν καθοριστικής σημασίας για την πορεία του ελληνικού κράτους αλλά και του Α' παγκοσμίου πολέμου. Κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα του χωριού είναι ο τεράστιος γέρικος πλάτανος στην πλατεία του.

Κοντά στον ομώνυμο οικισμό, ο επισκέπτης αντικρύζει ένα μικρό θαύμα της φύσης. Μέσω μιας πανέμορφης διαδρομής φτάνει σε μια περιοχή με πλούσια βλάστηση, όπου συναντά τον πρώτο καταρράκτη του Σκρα, στη ρίζα του οποίου υπάρχει μια μικρή σπηλιά με λεπτούς σταλακτίτες. Λίγο πιο κάτω ο επισκέπτης μένει έκθαμβος από το κάλλος της μικρής «Γαλάζιας Λίμνης» ή «Σμαραγδένιας Λίμνης», που οφείλει το γαλαζοπράσινο σμαραγδένιο χρώμα του νερού της στους ασβεστοποιημένους και απολιθωμένους οργανισμούς του πυθμένα της. Συνεχίζοντας, η βλάστηση πυκνώνει και το έδαφος γίνεται απόκρημνο. Εκεί αντικρίζουμε τον δεύτερο καταρράκτη του Σκρα που πέφτει με πάταγο πάνω στους βράχους δημιουργώντας ένα εκπληκτικό φυσικό τοπίο.

Χαρακτηρίστηκε ως το σημαντικότερο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας μετά από το Μουσείο Γουλανδρή. Ο λόγος, για το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αξιούπολης, που στεγάζεται στο εντυπωσιακό κτίριο του παλιού δημοτικού σχολείου της πόλης.

Στις αίθουσες του Μουσείου εκτίθενται εντυπωσιακά δείγματα της πανίδας και χλωρίδας της ευρύτερης περιοχής, καθώς και σπάνια πετρώματα, ενώ εντυπωσιάζουν οι απεικονίσεις από τη δημιουργία του σύμπαντος μέχρι αυτήν του πλανήτη Γη.

Στην ελληνική πλευρά δύο χώροι συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες για να διεκδικήσουν τη θέση της ιστορικής Γορτυνίας. Η θέση Δρέβενο στην Αξιούπολη, όπου έχουν βρεθεί μέσα στους κήπους των κατοίκων λιγοστά όστρακα του 4ου αιώνα πΧ, καθώς και ο αρχαιολογικός χώρος με τον οικισμό και τα αξιόλογα ταφικά μνημεία στην Τούμπα Παιονίας. Και οι δύο οικισμοί βρίσκονται εκτεθειμένοι από τη γεωγραφική τους θέση και χωρίς φυσική προστασία στην είσοδο των στενών στη δυτική πλευρά του Αξιού. Η θέση τους αναμφίβολα αποτέλεσε εύκολο στόχο για τον εισβολέα και δικαιολογεί την υποταγή στο Σιτάλκη. Ενδέχεται μία από τις δύο θέσεις να ταυτίζεται με τη Γορτυνία. Ετυμολογικά το όνομα της Γορτυνίας συνδέεται με την πόλη της Γόρτυνας στην Κρήτη.

Οι πρώτες ενδείξεις κατοίκησης του χώρου της Αξιούπολης προέρχονται από το σημαντικό νεκροταφείο της εποχής σιδήρου και των πρώιμων αρχαϊκών χρόνων, όπου έχει εντοπισθεί -και μικρό τμήμα του έχει ανασκαφεί- στη θέση Μπαϊρια στο δρόμο για την Πηγή. Το υψηλό πολιτιστικό επίπεδο της τέχνης για την εποχή του δείχνει αξιόλογη ανάπτυξη και πλούτο. Η σύγχρονη οικοδομική δραστηριότητα έχει καλύψει την έκταση του οικισμού και έχει καταστρέψει τις επιχώσεις του. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες μιλούν για τάφους και ευρήματα ιστορικών χρόνων από το χώρο της σύγχρονης Αξιούπολης. Προς το παρόν όμως λείπουν οι συνδετικοί κρίκοι για να ολοκληρωθεί η ιστορική πορεία από την προϊστορία ως τα κλασικά χρόνια.

Δυτικά και νότια από το Νέο Γυναικόκαστρο βρίσκεται η Ευρωπός. Η αρχαία πόλη της Ευρωπού παρουσιάζει συνεχή κατοίκηση από τον 6ο π.Χ. αιώνα και βρίσκεται περίπου 1 χλμ. νοτιοδυτικά από τη σημερινή. Εδώ βρέθηκαν σημαντικά ταφικά μνημεία των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων, καθώς και ο περίφημος Κούρος της Ευρωπού, μοναδικός στη Βόρεια Ελλάδα. Σήμερα μπορείτε να τον δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κιλκίς.

Στην κοντινή Τούμπα, επίσης, εικάζεται ότι υπήρχε κάποιο κέντρο της Μακεδονικής κυριαρχίας εκείνης της εποχής, αφού έχουν βρεθεί ενδιαφέροντες μακεδονικοί τάφοι που πιστοποιούν, εξάλλου, την ελληνικότητα του χώρου εδώ και 2500 χρόνια.

Τα στοιχεία για την πόλη της Ευρωπού προέρχονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από το νεκροταφείο της αρχαίας πόλης. Η αποκάλυψη τμήματος της νεκροπόλης της Ευρωπού μετέτρεψε τους τάφους των πολιτών της σε "λαλούντα" μνημεία /σύμβολα της ανάπτυξης, του πολιτισμού και της ιστορίας της πόλης τους. Οι αρχαιότερες ενδείξεις κατοίκησης της πόλης προέρχονται από τον προϊστορικό οικισμό στην καρδιά του σημερινού Δήμου Ευρωπού.

Κορυφαίο εύρημα των αρχαϊκών χρόνων, όχι μόνο για την Ευρωπό, αλλά από ολόκληρη την περιοχή του νομού, αποτελεί ο Κούρος. Πρόκειται για ένα γλυπτό υπερφυσικού μεγέθους, νεαρού άνδρα, στον αγαλματικό τύπο του Κούρου. Είναι προϊόν νησιώτικου και πιθανότατα κυκλαδίτικου εργαστηρίου, όπως φανερώνει η σύσταση προέλευσης του μαρμάρου. Χρονολογείται στα τέλη του 6ου αι πΧ και μπορεί να θεωρηθεί από τα οψιμότερα παραδείγματα της σειράς των Κούρων, επειδή τα χέρια και τα πόδια έχουν σχεδόν αποκολληθεί από το σώμα. Παριστάνεται με κοντά μαλλιά, χωρίς τη χαρακτηριστική κόμμωση των υπολοίπων. Προφανώς περνούσε "επιτάφιο σήμα", σύμφωνα με το έθιμο της εποχής, επιφανούς Ευρωπαίου πολίτη ντόπιου ή και αποίκου από τη Νότια Ελλάδα, εγκατεστημένου στην πόλη .Η ανεύρεση του επιβεβαιώνει τις πρώιμες εμπορικές και κοινωνικοοικονομικές σχέσεις της Ευρωπού με τις υπόλοιπες πόλεις. Μάρτυρες αυτών των σχέσεων είναι τα όστρακα-κομμάτια αγγείων -κορινθιακής ή αττικής μελανόμορφης και ερυθρόμορφης εισαγμένης κεραμικής που αποκαλύπτει η ανασκαφική έρευνα. Στη διάρκεια του 5ου-4ου αι. πΧ, φαίνεται ότι ήταν από τις πλέον αναπτυγμένες και οχυρές πόλεις της Βοττιαίας. Για το λόγο αυτό ο Σιτάκλης κατέβαλε προσπάθεια να την εκπορθήσει και να εξασφαλίσει έτσι το στρατιωτικό έλεγχο της περιοχής. Η ανεπιτυχής προσπάθεια του Θράκα εισβολέα υποδουλώνει την ύπαρξη ισχυρού τείχους που ενίσχυε την όντως οχυρή θέση της πόλης.

Η πλειονότητα των τάφων είναι ακτέριστοι. Υπάρχουν και τάφοι κτερισμένοι με αγγεία, όπλα, εργαλεία, ειδώλια, κοσμήματα και νομίσματα, λακκοειδείς και κεραμοσκεπείς, που αποδεικνύουν την ομογένεια των ταφικών εθίμων και πρακτικών με την υπόλοιπη Μακεδονία. Η ποικιλία των κτερισμάτων επιτρέπει να προσεγγίσουμε την καθημερινή ζωή, τις ασχολίες και τις μεταφυσικές δοξασίες των ανθρώπων. Τη φιλαρέσκεια, γυναικείο γνώρισμα όλων των εποχών, αποκαλύπτουν ευρήματα τέφων: πυξίδες- συγκεκριμένο είδος πήλινων αγγείων- στα οποία τοποθετούσαν οι γυναίκες τα κοσμήματά τους, μολύβδινες θήκες για καλλωπιστικές κρέμες "ψιμύθια", κοσμήματα όλων των τύπων από χρυσό ή άργυρο.

Λίγα μόλις χιλιόμετρα νότια του Κιλκίς βρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος της Κολχίδας που απλώνεται στην ανατολική όχθη του Γαλλικού. Η θεμελίωσή του ανάγεται στον 4^ομ.Χ. αιώνα και πιθανόν σωζόταν κατά την Τουρκοκρατία, αφού οι Τούρκοι ονόμαζαν Ακτσέ – Κλισέ (δηλαδή Ασπροκκλήσι) το χωριό της Κολχίδας.

Στη περιοχή υπάρχουν ίχνη οχύρωσης, απροσδιόριστης χρονολογίας, αλλά και τμήματα τρίκλητης παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5^ου ή των αρχών του 6^ου αιώνα, που μετατράπηκε τον 9^ο ή 10^ο αιώνα σε καθολικό μοναστηριού. Το συγκρότημα αργότερα καταστράφηκε κι επισκευάστηκε τον 11^ο αιώνα. Η εκκλησία διαθέτει και μερικά απ’ τα καλύτερα δείγματα βυζαντινής ζωγραφικής του τέλους του 12^ου αιώνα.

Ανασκαφή που έγινε τον Αύγουστο του 1984 από την ΙΣΤ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, στη ΝΑ πλευρά κάτω από το κάστρο έφερε στο φως ενδιαφέροντα αρχαιολογικά ευρήματα. Αφορμή για την ανασκαφή στάθηκε η βαθειά άροση με την οποία ήρθαν στο φως τεφροδόχα αγγεία με χάλκινα κτερίσματα που ανήκουν στους κατοίκους του οικισμού. Συγκεκριμένα πρόκειται για το νεκροταφείο του οικισμού που έχει τη μορφή ενός μεγάλου τύμβου από λιθοσωρό που καλύπτει τεφροδόχα αγγεία.

Στην ανασκαφή του 1984, έγιναν τρεις τομές και βρέθηκε μια ταφή και 70 περίπου αγγεία που περιείχαν ισάριθμες καύσεις νεκρών. Τα περισσότερα ήταν αμφορείς οινοχόες που είχαν για κάλυμμα μικρότερα αγγεία, συνήθως σκύφους. Η διακόσμησή τους είναι απλή, σχεδόν γεωμετρική, δηλαδή οριζόντιες αυλακώσεις στο σώμα ή χαρακτά τρίγωνα σε ακτινωτή διάταξη γύρω από το λαιμό, αλλά υπάρχουν και πολλά ακόσμητα.

Εντύπωση προκαλεί η ποικιλία των κτερισμάτων που συνόδευαν τους νεκρούς, ίσως ενδεικτική του φύλου τους. Σε μια κατηγορία ανήκουν κοσμήματα, όπως χάλκινα σπιράλ βραχιόλια, δακτυλίδια με διπλή σπειροειδή απόληξη, περιλαίμια από στριφτό σύρμα, καθώς και ένα πλήθος από χάλκινα εφηλοειδή επίχρυσα αντικείμενα που θα πρέπει ν' αποτελούσαν διακόσμηση ενδυμάτων. Στην κατηγορία αυτή ξεχωρίζει ένα μοναδικό μικρό χρυσό δακτυλίδι.

Σε μια άλλη κατηγορία ανήκουν τα σιδερένια όπλα, συνήθως ξίφη και μαχαιρίδια που προφανώς ανήκουν σε άνδρες. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι χάλκινοι διπλοί πέλεκεις που βρέθηκαν στην ανασκαφή και θυμίζουν αντίστοιχους από την μινωική Κρήτη.

Σημαντικός αρχαιολογικός χώρος για το νομό Κιλκίς είναι κι αυτός που αποκαλύφθηκε στο Παλατιανό, έναν μικρό οικισμό βόρεια του Κιλκίς. Στο χώρο βρέθηκαν ερείπια μεγάλης μακεδονικής πόλης των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Η πόλη ενδεχομένως να ταυτίζεται με το αρχαίο Ίωρον. Οι ανασκαφές στο Παλατιανό ξεκίνησαν το 1961 κι έχουν φέρει ως τώρα στο φως τέσσερα εντυπωσιακά αγάλματα, που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς, ενώ αντίγραφα τους υπάρχουν στο χώρο που ανακαλύφθηκαν. Βρέθηκαν επίσης ερείπια κτισμάτων, ναΐσκων, καθώς και το νεκροταφείο της πόλης. Ο χώρος του Παλατιανού είναι επισκέψιμος μόνο μετά από συνεννόηση με την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Ένα από τα ισχυρότερα φρούρια της Μακεδονίας την περίοδο της βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν το Κάστρο που βρίσκεται στο Παλαιό Γυναικόκαστρο, 15 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Κιλκίς. Ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ’ τον Παλαιολόγο, ο οποίος το επισκέφθηκε το 1350, ενώ στη συνέχεια πέρασε στην κατοχή του αυτοκράτορα των Σέρβων, Στέφανου Δουσάν. Σύμφωνα με την παράδοση, το κάστρο παραδόθηκε στον Οθωμανό Εβρενό, ύστερα από πολιορκία πολλών μηνών. Ονομάστηκε Γυναικόκαστρο (ΑβρέτΧισάρ) επειδή ήταν τόσο ισχυρό, ώστε μπορούσε να το υπερασπιστεί ακόμα και μια γυναίκα.

Είχε έκταση 25 στρεμμάτων και περικλείονταν από λίθινα τείχη μήκους 1.600 μ. Στη περιοχή ανακαλύφθηκε νεκροταφείο με δεκάδες τεφροδόχα αγγεία, χάλκινα κτερίσματα (βραχιόλια, δακτυλίδια, περιλαίμια) κι επίχρυσα αντικείμενα όπως ένα μοναδικό μικρό δακτυλίδι. Βρέθηκαν επίσης όπλα, και μεταξύ αυτών χάλκινοι διπλοί πέλεκυς που θυμίζουν αντίστοιχους απ’ τη μινωική Κρήτη

Το Λαογραφικό Μουσείο της Γοργόπης άνοιξε τις πύλες του στο κοινό, στις αρχές του 2002, με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου " ΝΕΟΙ ΠΑΙΟΝΕΣ". Το ανακαινισμένο κτίριο, όπου σήμερα στεγάζεται η έκθεση του Λαογραφικού Μουσείου, λειτουργούσε παλαιότερα ως Αγροτολέχη.

Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να δει ένα αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό υλικό της καθημερινής ζωής των κατοίκων της περιοχής,αποκτώντας μια πολύ καλή εικόνα του τρόπου ζωής τους, κατά την περίοδο του 1912 και μετά. Η έκθεση του Μουσείου παρουσιάζει αντικείμενα οικιακής χρήσης (αργαλειό, πινακοτές κ.α.) που έφεραν οι κάτοικοι, από τις αλησμόνητες πατρίδες (Μ. Ασία, Πόντο, Θράκη) και τα χρησιμοποιούσαν μέχρι τη διάρκεια της δεκαετίας του '80.